"कौशल्य विकासातून लघुउद्योग निर्मिती"
"कौशल्य विकासातून लघुउद्योग निर्मिती" मार्गदर्शन करण्याचा आजचा उत्तम योगायोग...
स्वयंसिद्धा या संस्थेत आज "कौशल्य विकासातून लघुउद्योग निर्मिती" या विषयावर मार्गदर्शक म्हणून निमंत्रित करण्यात आले. त्या निमित्ताने संस्थेतील कार्य महिलांनी निर्माण केलेले विविध लघु उद्योगयांची माहिती, संस्थेचे कामकाजाचे नियोजन आणि लोकहिताचे कार्य आज पाहण्यास अनुभवण्यास आणि समजून घेण्यास एक उत्तम संधी मला प्राप्त झाली.
स्वयंसिद्धाची स्थापना १९९२ साली झाली. महिलांचे आर्थिक स्वावलंबन, सर्वांगीण विकास, क्षमता संवर्धनासाठी उपक्रम राबवण्यात येत आहे. आई उद्योजिका बनली तर पुढची पिढी उद्योजक बनेल, हा मंत्र घेऊन महिला संघटनाचे काम सुरू केले. यासाठी कुटुंबातील प्रमुख महिलेला, आईला छोटे, मोठे व्यवसाय सुरू करण्यास प्रोत्साहन, मार्गदर्शन दिले. कोल्हापूर जिल्हातील स्वयंसिद्धा संस्था गेल्या पंचवीस वर्षांपासून महिला सक्षमीकरणासाठी काम करीत आहेत. संस्थेच्या विश्वस्त, संचालिका कांचन परूळेकर यांचा पुढाकाराने आत्तापर्यंत महिला स्वावलंबनाचे विविध उपक्रम राबवण्यात आले असून, या माध्यमातून ४५० उद्योजिका उभ्या राहिल्या आहेत. सरकारची पै चीही मदत न घेता संस्थेने एवढी मोठी प्रगती केली आहे. प्रबोधन, प्रशिक्षण, स्वयंनिर्भरता या त्रिसूत्रीवर महिलांना स्वावलंबनाचे धडे दिले जात आहेत. आतापर्यंत संस्थेने ९ हजार शहरी, ३० हजार ग्रामीण महिलांना संघटित केले. दीडशे उत्तम कार्यकर्त्या तयार केल्या. रौप्यमहोत्सवी वर्षात पदार्पण केलेल्या संस्थेची कामगिरी आदर्शवत आहे.
कौशल्य विकासातून लघुउद्योग निर्मिती
प्रा. अजय बी. कोंगे म्हणाले कौशल्य विकासातून लघुउद्योग निर्मिती म्हणजे आपल्या आवडीच्या क्षेत्रामध्ये कौशल्य ज्ञान प्राप्त करून त्या आवडीच्या क्षेत्राला आपण विकसित करू शकतो. त्यामध्ये सॉफ्ट स्किन, तांत्रिक कौशल्य, विविध यंत्र हाताळणे, नेमून दिलेला अभ्यासक्रम कौशल्य थेरी आणि प्रॅक्टिकल चा अभ्यासक्रम पूर्ण करून विविध तज्ञांचे मार्गदर्शन प्राप्त केल्यानंतर आपणास शासनमान्य प्रमाणपत्र उपलब्ध होते. आणि त्या प्रमाणपत्राच्या आधारे शासनाच्या परिपत्रकाप्रमाणे आपण किमान मानधनावर नोकरी मिळू शकतो किंवा नवीन स्टार्टर, स्वयंरोजगार सुरू करू शकतो. शासनाच्या विविध कौशल्य विकास योजनेचे मार्गदर्शन विविध प्रशिक्षण केंद्रामधून विनामूल्य मिळत असून आपल्या आवडीच्या क्षेत्रामध्ये त्या कालावधीचे अभ्यासक्रम पूर्ण केल्यानंतर शासनामार्फत आपल्याला कौशल्य विकसित प्रमाणपत्र घोषित केले जाते. त्या प्रमाणपत्राचा उपयोग शासनाच्या विविध योजनांचे लाभ मिळवण्यासाठी, विविध कंपन्यांमध्ये किमान मानधनावर नोकरीचे मिळविण्यासाठी नवीन स्टार्टर सुरू करण्यासाठी उपयोग होतो.
परंपरागत कलाकौशल्याच्या क्षेत्रांत भारताचे स्थान वैशिष्ट्यपूर्ण आहे. ढाक्याची मलमल, हातमागाची वस्त्रे, काश्मिरी शाली, गालिचे, रेशमी वस्त्रे, हस्तिदंती व लाकडी नक्षीकाम, सोन्याचे दागिने, किनखाब, जरीचे काम, तांब्यापितळेची भांडी वगैरे उद्योगधंदे व कसबी कारागिरांचे व्यवसाय अठराव्या शतकाच्या मध्यापर्यंत भारतात भरभराटीत होते. जागतिक बाजारांत अनेक भारतीय वस्तूंना, विशेषत: सुती व रेशमी कापड, शाली, गालिचे, जरीकाम वगैरेंना मागणी होती. अशा तऱ्हेने भारतीय कलाकारांचे कौशल्य परदेशांतही पोहोचले आहे. भारतीय परंपरागत कौशल्याची आवड असल्यास त्या क्षेत्रामध्ये आपण कौशल्य आत्मसात करून बाजारपेठेमध्ये लघुउद्योग निर्माण करू शकतो. लघुउद्योग निर्माण करण्यासाठी मूलभूत कौशल्य असणे आवश्यक असते. त्यावरच आपण उद्योग निर्माण करून मार्केटमध्ये चांगल्या प्रमाणे चालू शकतो. लघुउद्योग निर्मितीसाठी आपल्या अंगी असणारे कौशल्य आपल्याकडे असलेले आवश्यक कागदपत्र आणि त्या सर्वांचा उपयोग करून आत्मनिर्भर भारत या योजनेअंतर्गत प्रधानमंत्री रोजगार निर्मित कार्यक्रम आणि राज्य सरकारचे मुख्यमंत्री रोजगार निर्मित कार्यक्रम या अंतर्गत आपण निर्माण करणाऱ्या उद्योगाला आर्थिक सहाय्य मिळवू शकतो. कौशल्य विकसित युवक युवतींना सक्षम बनवण्यासाठी वेळोवेळी केंद्र व राज्य सरकार वेलो वेळी प्रयत्न करत आहे. त्यात आपण लाभार्थी व्हावे आणि आपल्या जीवनाचा सर्वांगीण विकास करावा हाच राजमार्ग प्रा. कोंगे यांनी उपस्थित उपस्थितांना दिला.
