सुरक्षा चिन्हे का महत्त्वाची असतात
सुरक्षा चिन्हे का महत्त्वाची असतात ?
जेव्हा एका नियोक्त्याने विचारले, “कामगारांना आधीच माहिती आहे की धोके कुठे आहेत आणि कोणते सुरक्षा उपकरण वापरायचे आहे, मग सुरक्षा चिन्हे लावण्याची गरज काय?”
त्यावेळी जर थोडक्यात उत्तर दिले असते की कायद्यानुसार आवश्यक आहे, तर ते उत्तर बरोबर असते, पण नियोक्त्याच्या पसंतीस उतरले नसते.
म्हणून लेखकाने नियोक्त्याला विचारले, “काम आणि वाहन चालवणे यामध्ये अधिक धोका कुठे आहे?”
नियोक्त्याने उत्तर दिले, “वाहन चालवणे अधिक धोकादायक आहे.”
तेव्हा लेखक म्हणाला, “जेव्हा तुम्ही रोजची ओळखीची वाट वापरून गाडी चालवता, तरीसुद्धा कधी चुकीचा वळण घेतलात का, सिग्नल जवळपास गेला का, किंवा वेगमर्यादेपेक्षा जास्त वेगाने चालवलं का?”
नियोक्त्याने उत्तर दिले, “हो, कधी कधी असं होतं, कारण वाहन चालवताना अनेक गोष्टी डोक्यात असतात. कधी घाईमुळे आपण विसरतो किंवा दुर्लक्ष करतो.”
तेव्हा लेखक म्हणाला, “हीच गोष्ट सुरक्षा चिन्हांच्या महत्त्वाची आहे. जरी कामगारांना धोके माहिती असले तरी काम करताना त्यांचे लक्ष मुख्यतः कामावर असते. आणि जेव्हा ते घाईत, तणावाखाली, थकलेले किंवा सवयीने दुर्लक्ष करतात, तेव्हा धोके विसरले जातात. अशावेळी सुरक्षा चिन्हे त्यांना सतर्क करतात, त्यांच्या जाणीवा जागृत करतात आणि धोका टाळण्याची प्रेरणा देतात.”
सुरक्षा चिन्हांचे उद्दिष्ट म्हणजे पूर्वसूचना देणे, जागरूकता निर्माण करणे आणि चुकीची कृती होऊ नये म्हणून चेतावणी देणे. उदाहरणार्थ: भिजलेला भाग, फोर्कलिफ्टची सूचना, डोळ्यांचे संरक्षण असावे असे सांगणारी चिन्हे इ.
परिणामकारक सुरक्षा चिन्हांमध्ये स्पष्ट संदेश असावा आणि कामाच्या ठिकाणी स्पष्टपणे लावले गेले पाहिजे. उदाहरणार्थ, पाठ सरळ ठेवून उचलण्याची योग्य पद्धत दर्शवणारी पोस्टर, ज्या ठिकाणी कामगार पाठ वाकवून वस्तू उचलतात, अशा ठिकाणी लावल्यास अधिक प्रभावी ठरते, जेवढं की सर्वसाधारण सुरक्षा मोहिमेची पोस्टर नाही.
सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, धोक्याचे मूल्यांकन केले पाहिजे, नियंत्रण क्षेत्र निश्चित केले पाहिजे, जबाबदार व्यक्ती नेमली पाहिजे आणि काम करण्याची परवानगी घेण्यासाठी प्रक्रिया ठरवली पाहिजे. या सर्वांबरोबर योग्य आणि संबंधित सुरक्षा चिन्हांची बसवणी केली पाहिजे, जसे की श्रम सुरक्षा, आरोग्य आणि पर्यावरण कायदा कलम १७ मध्ये नमूद आहे.
विविध ठिकाणी कार्यरत असताना वेगवेगळ्या प्रकारची आणि अत्यंत महत्त्वाची सुरक्षा चिन्हे दिलेली आहेत.
...
